Oι γυναίκες μπαίνουν κατά μέσο όρο στην εμμηνόπαυση στα 51-52 τους χρόνια και συνεχίζουν να θεωρούνται νέες καθώς έχουν ακόμα μπροστά τους τους αρκετά ακόμη χρόνια υγιούς και παραγωγικής ζωής. Όσο για τα προβλήματα που τυχόν θα επιφέρει η κλιμακτήριος και η εμμηνόπαυση, η σύγχρονη γυναικολογία μπορεί να προσφέρει αποτελεσματική βοήθεια.
Τι είναι κλιμακτήριος;
Κλιμακτήριος είναι το χρονικό εκείνο διάστημα που η γυναίκα παρουσιάζει ορμονικές διαταραχές οι οποίες εκδηλώνονται ως διαταραχή του κύκλου της, διαρκεί συνήθως 1-2 χρόνια (μπορεί να φτάσει και τα 5-6 χρόνια) και αποτελεί την περίοδο μετάβασης από την αναπαραγωγική ηλικία στην εμμηνόπαυση. Κατά τη διάρκεια της κλιμακτηρίου, η πιθανότητα κύησης είναι μικρή αλλά υπαρκτή και γι' αυτό δεν πρέπει να σταματά η αντισύλληψη. Τα οιστρογόνα συνεχίζουν να παράγονται αλλά η συγκέντρωσή τους φθίνει συνεχώς καταλήγοντας σε πολύ χαμηλά επίπεδα.
Ποια είναι τα συμπτώματα που μπορεί να υπάρχουν στην κλιμακτήριο;
Καταρχήν θα πρέπει να τονισθεί ότι δεν εμφανίζουν όλες οι γυναίκες ενοχλητικά συμπτώματα στην περίοδο της κλιμακτηρίου. Μάλιστα, το 20% των γυναικών δεν έχουν καθόλου συμπτώματα, το 60% έχουν ήπια συμπτώματα και το 20% βαριά. Το αν μια γυναίκα θα παρουσιάσει ή όχι συμπτώματα στην κλιμακτήριο δεν μπορεί εύκολα να προβλεφθεί. Oι ειδικοί εξηγούν ότι οι γυναίκες που έχουν έντονο προεμμηνορρυσιακό σύνδρομο μπορεί να βιώσουν πιο «άσχημα» την κλιμακτήριο, επειδή το νευρικό τους σύστημα είναι πιο ευαίσθητο στις ορμονικές αλλαγές. Το ίδιο μπορεί να συμβεί και με γυναίκες που έχουν πάθει κατάθλιψη λοχείας, αλλά και με όσες έχουν ιατρογενή εμμηνόπαυση (μετά από ολική υστερεκτομία μετά των εξαρτημάτων), επειδή η πτώση των ορμονών είναι πολύ απότομη.
Επειδή τα συμπτώματα αυτά έχουν να κάνουν με τη διακοπή παραγωγής οιστρογόνων από τις ωοθήκες, όλα εξαρτώνται και από το πόσο χαμηλά θα φτάσουν τελικά τα επίπεδα των οιστρογόνων στον οργανισμό. Τα οιστρογόνα επηρεάζουν τη λειτουργία της μήτρας, του κόλπου, των μαστών, επιδρούν άμεσα και έμμεσα στη λειτουργία άλλων οργάνων και επίσης επηρεάζουν τον ψυχισμό της γυναίκας.
Τα συμπτώματα που συχνά απασχολούν τις γυναίκες στην κλιμακτήριο (το κλιμακτηριακό σύνδρομο δηλαδή, που αποτελεί τη βασικότερη άμεση επίπτωση της εμμηνόπαυσης) είναι:
- Εξάψεις (αίσθηση ζεστού και κρύου), φουντώματα, εφιδρώσεις.
- Έλλειψη σεξουαλικού ενδιαφέροντος, ξηρότητα του κόλπου, που έχει ως συνέπεια τον πόνο κατά την ερωτική επαφή (δυσπαρευνία), την αύξηση των λοιμώξεων στην περιοχή του κόλπου, καθώς και διαταραχές της ούρησης (απώλεια ούρων και επιτακτική ούρηση).
- Ψυχοσυναισθηματική αστάθεια, ευερεθιστότητα, ξεσπάσματα κλάματος, αίσθημα κόπωσης, αϋπνία και απώλεια ενδιαφέροντος για τις συνήθεις ασχολίες.
Γενικά, η εμμηνόπαυση ξεκινάει νωρίτερα σε όσες γυναίκες καπνίζουν και σε όσες έχουν εκτεθεί σε τοξικούς παράγοντες και ακτινοβολία. Όσον αφορά τις παχύσαρκες γυναίκες, που έχει γίνει πολύς λόγος ότι μπαίνουν νωρίτερα στην εμμηνόπαυση και η αλήθεια είναι ότι επειδή έχουν περισότερα οιστρογόνα (λόγω λίπους), έχουν ίσως πιο παρατεταμένη κλιμακτήριο. Από την άλλη πλευρά, η εμμηνόπαυση που συμβαίνει πολύ νωρίς, πριν τα 40 (πρώιμη ωοθηκική ανεπάρκεια) είναι συνήθως κληρονομική και συμβαίνει στο 1-2% των γυναικών.
Είναι πολύ σημαντικό και άκρως απαραίτητο κάθε γυναίκα, μια φορά τον χρόνο να κάνει υπερηχογράφημα και test-Παπανικολάου γιατί μπορεί τα συμπτώματα της να μην οφείλονται στην κλιμακτήριο αλλά σε κάποια άλλη αιτία (πάντα πρέπει να αποκλείεται η πιθανότητα κακοήθειας).
Τι είναι εμμηνόπαυση;
Εμμηνόπαυση ορίζεται η χρονική περίοδος που ακολουθεί ένα έτος μετά την τελευταία έμμηνο ρύση και οφείλεται στην μη αναστρέψιμη και οριστική παύση της λειτουργίας του γυναικείου γεννητικού κύκλου.
Η διάγνωση της εμμηνόπαυσης γίνεται εκ των υστέρων και αφορά τη μετάβαση της γυναίκας από την αναπαραγωγική στην μη παραγωγική περίοδο της ζωής της.
Η γυναίκα γεννιέται με ένα ορισμένο αριθμό ωαρίων τα οποία αποθηκεύονται στις ωοθήκες. Η περίοδος και η ωορρηξία ρυθμίζονται από τις ορμόνες οιστραδιόλη και προγεστερόνη που παράγουν οι ωοθήκες. Κατά την εμμηνόπαυση οι ωοθήκες σταματούν να παράγουν ωάρια με συνέπεια η περίοδος να σταματά.
Πότε συμβαίνει;
Οι περισσότερες γυναίκες παύουν να έχουν έμμηνο ρύση κατά τα τέλη της πέμπτης δεκαετίας τους, με μέση ηλικία εμμηνόπαυσης το 51ο έτος. Η εμμηνόπαυση που εμφανίζεται σε ηλικία μικρότερη των 40 ετών ονομάζεται πρώιμη εμμηνόπαυση. Μερικές γυναίκες μπορεί να εμφανίσουν εμμηνόπαυση μετά από χειρουργική αφαίρεση των ωοθηκών, χημειοθεραπεία, ακτινοβολία της κάτω κοιλιάς, ανοσολογικές διαταραχές, μεγάλο ψυχολογικό Shock.
Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν τον χρόνο εμφάνισής της;
Οι παράγοντες αυτοί δεν έχουν πλήρως διευκρινιστεί. Φαίνεται όμως να εμπλέκονται κληρονομικοί, σωματομετρικοί παράγοντες (όπως βάρος σώματος), συνήθειες (όπως κάπνισμα), εξωγενείς παράγοντες (ψυχολογικοί, έντονο shock από απώλεια κάποιου δικού μας ανθρώπου).
Τι συμπτώματα προκαλεί η εμμηνόπαυση;
Τα συμπτώματα που προκαλεί η εμμηνόπαυση οφείλονται κυρίως στην έλλειψη οιστρογόνων και παρουσιάζονται στο 80% των γυναικών. Το 15% αυτών των γυναικών έχουν τόσο έντονα τα συμπτώματα ώστε είναι αναγκαία η παρέμβαση του γυναικολόγου. Οι περισσότερες νιώθουν εξάψεις οι οποίες παρουσιάζονται στο πάνω μέρος του σώματος, που συχνά συνοδεύονται από ερυθρότητα και έντονο ιδρώτα διαρκούν 1-2 min και μπορεί να συμβαίνουν και κατά τη διάρκεια του ύπνου. Επίσης μπορούν να παρουσιάζονται:
- Ξηρότητα του κόλπου
- Προβλήματα στην ούρηση
- Μείωση της σεξουαλικής διάθεσης
- Οστεοπόρωση
- Λεπτότερο, ξηρότερο, λιγότερο ελαστικό δέρμα
Πώς μπορεί να γνωρίζει η γυναίκα ότι μπαίνει στην εμμηνόπαυση;
Ο γυναικολόγος επιβεβαιώνει τη διάγνωση με δύο εξετάσεις :
- Την μέτρηση της θυλακιοτρόπου ορμόνης (FSH) στο αίμα, η οποία στην εμμηνόπαυση εμφανίζεται πολύ υψηλή.
- Το τεστ Παπανικολάου το οποίο θα δείξει ατροφία του κόλπου λόγω έλλειψης των οιστρογόνων.
Τι μπορώ να κάνω για να μειώσω τα συμπτώματα;
Τα συμπτώματα μπορεί να μειωθούν με:
- Καλή διατροφή
- Άσκηση
- Μείωση βάρους – διατήρηση φυσιολογικού
- Λήψη συμπληρωμάτων (ασβέστιο, βιταμίνες κ.α.)
- Διακοπή καπνίσματος
- Σωστές ώρες ύπνου
- Ορμονικά σκευάσματα, αφού έχει προηγηθεί εργαστηριακός έλεγχος και συζήτηση με τον γυναικολόγο.
Σε τι εργαστηριακό έλεγχο πρέπει να υποβάλλονται οι γυναίκες που μπαίνουν στην εμμηνόπαυση;
Οι εξετάσεις που πρέπει να κάνετε στην αρχή της εμμηνόπαυσης (έλεγχος βάσης) είναι:
- Μαστογραφία, που πρέπει να γίνεται μία φορά το χρόνο μετά την ηλικία των 40 ετών.
- Τεστ Παπανικολάου μία φορά το χρόνο που η γυναίκα πρέπει να κάνει από την έναρξη της σεξουαλικής της ζωής.
- Μέτρηση οστικής πυκνότητας που ιδανικά πρέπει να γίνεται σε δύο σημεία (στο ισχίο και στη σπονδυλική στήλη). Αν αυτή είναι φυσιολογική μπορεί να επαναληφθεί μετά από 2-3 χρόνια, αν όμως υπάρχουν ευρήματα θα πρέπει να επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο. Αν παρατηρηθεί μείωση της οστικής πυκνότητας συστήνονται και συμπληρωματικές αιματολογικές εξετάσεις (δείκτες οστικού μεταβολισμού για να διερευνηθεί η φάση της απώλειας της οστικής μάζας, ακτινογραφία στη σπονδυλική στήλη για τη διερεύνηση τυχόν ύπαρξης κατάγματος και άλλες εξετάσεις για προβλήματα που συνδυάζονται με την οστεοπόρωση, όπως νοσήματα θυρεοειδούς, νοσήματα μεταβολισμού του ασβεστίου, ηπατικά ή νεφρολογικά προβλήματα κ.ά.).
- Διακολπικό υπερηχογράφημα μήτρας-ωοθηκών μία φορά το χρόνο (κυρίως για να ελέγχεται η κατάσταση των ωοθηκών).
Σχετικά άρθρα:
Υπογονιμότητα
Μορφές γυναικείας ακράτειας
Έλεγχος μαστών - Αυτοψηλάφηση